"Niezakurzona półka zamiast bibliografii"

 W książce zatytułowanej "Wszystko będzie inaczej", będącej zapisem rozmów Jolanty Steciuk z Haliną Bortnowską - publicystką i animatorką życia społecznego - zawierającej również teksty jej autorstwa, znalazłam pewien mądry rozdział: "Niezakurzona półka zamiast bibliografii". Tytuły z owej "półki" ciągną się przez kilka stron - poniżej cytuję tylko początek, w którym wymieniona jest jedna z najlepszych powieści Maud:

   Napisałam kilka lat temu serię wspomnień o książkach czytanych w dzieciństwie Książki w pamięci, książki z pamięci – fragmenty tamtego cyklu znajdzie czytelnik w pierwszym rozdziale, Matka. Dziś, ponownie przeglądając tamte teksty, otwieram przed sobą światy, w których mieszkałam, miejsca ucieczki, ale też konfesjonały, parki energii i galerie inspiracji. Z ich odwiedzania wywodzi się moje przekonanie, że przede wszystkim reportaż, ale także powieść, to szansa rozszerzenia wymiarów życia w czasie i w przestrzeni.

   „Rozszerzaczy” było więcej, przybywało ich z czasem. Na pewno nie sporządzę dokładnej listy. Wspomnę tylko to, co się teraz o wspomnienie dopomina; liczyło się kiedyś jako ważne odkrycie, liczy się i obecnie.

   Niezakurzona półka. (Wiele pozycji z tej półki czytałam w oryginale, wiele dziś ma nawet kilka przekładów, niech więc mi wybaczą tłumacze, że nie podaję ich nazwisk, bo każdy przekład ma swoje życie. Zostawiam czytelnikowi wybór, w czyim tłumaczeniu książkę zechce czytać). W myśli ustawiam na niej wybrane książki według ich tajemniczego pokrewieństwa. Z każdą książką, jak z człowiekiem, nawiązuje się niepowtarzalną relację, która dojrzewa, każe powracać do tekstu, a jeśli to niewykonalne, to przynajmniej w myśli muszę odtworzyć pewien fragment mentalnego filmu, jakiemu książka dała początek.

   Nie wiem, czy związek z książką może się rozpaść. Jeśliby całkiem wygasł, to nie tylko tytuł i autor, lecz wszystkie obrazy zniknęłyby z pamięci. Na niezakurzoną półkę trafiają te książki, które – niekoniecznie fizycznie – wciąż mam pod ręką, sterczą z nich różne zakładki, kartki z notatkami, listy. Te książki są drzwiami do światów, gdzie się odnajduję, jak w domu.

   Jestem jednak przeciwna układaniu kanonów lektur. Wszelki ranking zaciera wyjątkowość relacji z każdą z książek z osobna.

   Ta półka po prostu ukształtowała się dzięki wyborom i przypadkom. Każda z tych książek ma moją rekomendację, ale mają ją też inne, które stoją w drugim rzędzie, za plecami obecnych protagonistek. Albo na innych półkach i półeczkach, w pudłach i w torbach. Coś też kryje się pod poduszką. Wspomnieć wypada też wolną od kurzu półkę Tory, przekładów i midraszy.

Rudyard Kipling, Księga dżungli

Henryk Sienkiewicz, Trylogia

Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz

Zofia Zawiszanka, Musi być

Gilbert K. Chesterton — cykl o księdzu Brownie

Halina Górska, Nad czarną wodą

Lucy Maud Montgomery, Historynka

Frances E. Burnett, Tajemniczy ogród

Maria Rodziewiczówna, Lato leśnych ludzi

Alfred Brehm, Życie zwierząt

Jean Henri Fabre, Z życia owadów

Tihamer Tóth, Z tajników przyrody

Paul de Kruif — Łowcy mikrobów, Walka nauki ze śmiercią [...]

(zdj.: Wydawnictwo Znak)

• CBN Polona