Nieee, nie jest nią "Ania z Zielonego Wzgórza", choć też "Ania". Przedstawiam Wam "Anię z Wyspy. Dalsze dzieje Ani z Zielonego Wzgórza i Ani z Avonlea", rocznik 1944:
Jest to jedyny tytuł powieści Montgomery wydany podczas wojny. "Ania z Wyspy" ukazała się w 1944 roku w Palestynie nakładem Sekcji Wydawniczej Armii Polskiej na Wschodzie. Egzemplarz jest niewielki: ma 212 stron, wymiary 12,5 x 18 cm. Książka jest skromna i delikatna...
Sekcja Wydawnicza A.P.W. była instytucją wojskową (jej nazwa zmieniała się kilkakrotnie), która dostarczała różnego rodzaju wydawnictwa (regulaminy, instrukcje, słowniki, itp.) na potrzeby wojska stacjonującego na Bliskim Wchodzie, a następnie walczącego np. na froncie włoskim. Palestyna była jednym z wielu ośrodków wychodźczych także dla ludności cywilnej, która razem z wojskiem polskim docierała na Bliski Wschód po roku 1942. W Jerozolimie powołano wówczas placówkę o nazwie Urząd Oświaty
i Spraw Szkolnych, którą następnie przemianowano na Delegaturę Ministerstwa
Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rządu RP w Londynie. Pracownicy
Delegatury pracowali nad programem oświatowym dla tysięcy uczniów - dzieci i
młodzieży przybyłych głównie z armią generała Władysława Andersa. Akcja
oświatowa obejmowała wydanie podręczników i lektur, za co odpowiedzialna była
Komisja Wydawnicza, którą kierował Łukasz Kurdybacha. Jednakże realizacja tych
zadań znacznie przekraczała możliwości organizacyjne instytucji cywilnej, jaką
była Delegatura i jej Komisja. Tu z
pomocą przyszła Sekcja Wydawnicza A.P.W. Dostarczyła ona produkt w tamtych
czasach deficytowy - papier. Na jego większy zakup musiały się zgodzić
brytyjskie władze wojskowe. Po negocjacjach z Kwaterą Główną Sił Zbrojnych na
Środkowym Wschodzie uzyskano zgodę na zwiększony bezpłatny przydział papieru.
Wykorzystano go na wydawnictwa szkoleniowe dla żołnierzy i uczniów szkół
junackich, ale także na wydruk książek tak potrzebnych szkołom cywilnym na
wychodźstwie. Rozpoczęto poszukiwania książek, które miały posłużyć do przedruku.
Zdzisław Broncel w piśmie "W Drodze" tak opisuje te starania:
Poza podręcznikami, wydano także tzw. "Szkolną Biblioteczkę na Wschodzie", która obejmowała kanon literatury narodowej od renesansu po dwudziestolecie międzywojenne. W "Biblioteczce" ukazało się też kilka tytułów z literatury obcojęzycznej. Do 1944 roku wydano łącznie 92 pozycje, a w kolejnych dwóch latach 10 innych. Jednakże "Anię z Wyspy" wydano poza tą serią. Na dzień dzisiejszy nie dotarłam do katalogów (czy istnieją??) Sekcji Wydawniczej A.P.W., w których by wymieniano ten egzemplarz "Ani". Książki oświatowe drukowane w Palestynie trafiały także do żołnierzy polskich stacjonujących na frontach europejskich. Czy także palestyńska "Ania z Wyspy"? Jest to zagadkowa kwestia, bo być może w tej książce tkwi początek pewnego mitu, głoszącego, że polscy żołnierze w 1939 roku posiadali w swoim ekwipunku książki o Ani (niektóre źródła internetowe wymieniają wręcz "Anię z Zielonego Wzgórza"), które to miały wspierać na duchu w walce o wolną ojczyznę-dom. Kiedyś toczyła się o tym dyskusja na blogu Bernadki Milewski "Kierunek Avonlea" - może jeszcze i ja do tego wrócę, jeśli znajdę jakieś materiały...
"Ania z Wyspy" z 1944 roku jest drugim polskim wydaniem "Anne of the Island" w przekładzie Andrzeja Magórskiego (a właściwie Marcelego Tarnowskiego). Pierwszy raz książka pod tym tytułem ukazała się w 1930 roku, co z resztą skończyło się procesem sądowym (ale i o tym opowiem, kiedy przyjdzie czas...).
Wojenna "Ania..." nie ma spisu treści, ilustracji czy dodatkowych, ale zbędnych stron – widać, że bardzo oszczędzano na papierze. Szaro-brązowa okładka i drobny druk... Tak miał przetrwać czas wojennej zawieruchy polski język i zamiłowanie do "Ani, nie Andzi" wśród polskich czytelników.
Więcej o bibliograficznych dziejach tego tłumaczenia Anne of the Island przeczytacie w poście "Wojenne wydanie "Ani z Wyspy".
- Czarnik O. S., Z działalności wydawniczej Armii Polskiej na Wschodzie oraz 2. Korpusu Polskiego we Włoszech (1940-1946), Przegląd Polsko-Polonijny, 2014, 7-8:15-26
- Czarnik O. S., Polska książka oświatowa na Środkowym i Bliskim Wschodzie: wytwórczość i rozpowszechnianie, Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, 2010, 73:15-32
- Broncel Z., Sto książek polskich dla młodzieży, dla żołnierza i dla wszystkich, W Drodze, 1944, 14(32):4-5
- Wachowicz B., L. M. Montgomery: at home in
- http://kierunekavonlea.blogspot.com/2014/08/2-prosby.html
- http://kierunekavonlea.blogspot.com/2014/08/polskie-akcenty.html
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz