Szkolna kariera "Ań"

   Zastanawialiście się kiedyś nad tym, od jak dawna Ania z Zielonego Wzgórza jest szkolną lekturą? Małą wskazówkę zostawiłam w poprzednim poście...

   Kiedy byłyśmy z wizytą w archiwum L.M. Montgomery Institute w Charlottetown, podczas rozmowy padło to właśnie pytanie. „Od lat 30-tych ubiegłego wieku”, odpowiedziałam, pamiętając, że z tego okresu napotkałam kiedyś archiwalne materiały w jednej z bibliotek cyfrowych wymieniające Anię z Zielonego Wzgórza w spisie lektur. Teraz jednak myślę, że Ania mogła być czytana w szkołach jako lektura już pod koniec lat 20-tych. Nie udało mi się dotrzeć do wszystkich dokumentów z tamtych dekad związanych z wykazem zalecanych tytułów do pracy na lekcjach języka polskiego, przytoczę tu jednak to, co zdołałam znaleźć i ustalić.

   W poprzednim poście wspominałam, że w 1932 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wprowadziło reformę szkolnictwa w Polsce. Rok szkolny 1933/34 był pierwszym, w którym realizowano nowe programy nauczania. W tygodniku Głos Nauczycielski, który ukazał się w sierpniu 1933 roku, w komunikacie „Nowe podręczniki szkolne”, powołując się na „zarządzenie Min. W. R. i O. P. z dnia 8 lipca” [1] (inne czasopismo [2] powołuje się na ministerialny okólnik o sygnaturze „N. I. Pr. 2658/33, także z 8 lipca, którego jednak nie mogłam nigdzie znaleźć), przedstawiono także wykazy lektur uzupełniających. Wśród nich znalazły się Ania z Zielonego Wzgórza i Ania z Awonley (!) jako lektury dla uczniów gimnazjum.

Wykaz tychże lektur znalazł się jednak raczej nie w okólniku, a w Spisie książek szkolnych, przystosowanych do nowych programów i dozwolonych do użytku w 1, 2 i 5 oddziałach szkół powszechnych oraz w I kl. gimnazjalnej w r. 1933-34 wydanym we Lwowie – jednym z wielu ministerialnych wydawnictw przygotowanych przed nowym rokiem szkolnym [3].

   Ania z Zielonego Wzgórza pojawiała się w wykazach książek zalecanych uczniom klas III i IV szkół powszechnych różnego stopnia oraz dla I klasy gimnazjalnej (lista B, dział: „Zagadnienia społeczne. Życie młodzieży”) także w kolejnych latach szkolnych [4].

 

   Ania z Zielonego Wzgórza i Ania z Avonlea znalazły się w gronie książek zalecanych przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego znacznie wcześniej. W 1925 roku w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa opublikowano Wykaz książek poleconych przez komisję do oceny książek do czytania dla młodzieży szkolnej przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego od początku jej istnienia do dnia 1 maja 1925 włącznie [5]. Wykaz ten wskazywał grupę docelową młodych czytelników oraz przydzielał poszczególnym książkom kategorie („konieczna”, „pożądana”, „dozwolona”, „niedozwolona”). Ania z Zielonego Wzgórza zalecana była jako książka pożądana dla oddziałów 5, 6 i 7 szkoły powszechnej i klas II – VII szkoły średniej. W 1926 roku dołączyła do niej Ania z Avonlea, którą polecano, także jako pożądaną, uczniom 7 oddziału szkoły powszechnej i klas IV-V szkoły średniej. W 1927 roku ta sama Komisja podniosła kategorię Ani z Zielonego Wzgórza i oceniła ją jako konieczną. Powieści Montgomery, jako książki pozytywnie postrzegane przez ministerialny organ opiniodawczy, były wymieniane także w wykazach książek polecanych do szkolnych bibliotek [6]. Myślę, że mogły być już wtedy przez niektórych nauczycieli języka polskiego „zadawane” jako lektury.

---

[1] Głos Nauczycielski z dn. 20.08.1933 (https://polona.pl/item/21474874/7/).
[2] Orędownik Ostrowski z dn. 29.08.1933 (http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=203035)
[3] Za Gazetą Polską z dn. 22.08.1933 (https://polona.pl/item/9601273/4/), wykaz ten nie jest dostępny w formie cyfrowej.
[4] Z Dzienników Urzędowych Województwa Śląskiego, dodatek Dział Administracji Szkolnej (http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication?id=27444&tab=3 oraz http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication?id=27839&tab=3)
[5] Komisję powołano dn. 28.11.1923
[6] np. w Spisie Książek Poleconych Do Bibliotek Szkolnych Przez Komisję Oceny Książek Do Czytania Dla Młodzieży Szkolnej Przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego W Latach Od 1923 Do 1928 Włącznie lub w wykazie zamieszczonym w Miesięczniku Diecezjalnym Łuckim z października 1928