Emilka inspiruje

   „Dzisiaj są moje urodziny. Skończyłam czternaście lat. Napisałam list „Ode mnie, czternastoletniej, do mnie, dwudziestoczteroletniej”. Zapieczętowałam go i włożyłam do sekretarzyka, by zaczekał tam do moich dwudziestych czwartych urodzin. Umieściłam w nim kilka przepowiedni. Ciekawe, czy się spełnią.”

Emilka szuka swojej gwiazdy, tłum. Ewa Horodyska

 

   „W swoje dwudzieste czwarte urodziny Emilka otworzyła i przeczytała list, napisany „od niej, czternastoletniej, do niej, dwudziestoczteroletniej”. Nie bawiło jej to tak, jak się kiedyś spodziewała. Długo siedziała przy oknie z listem w ręku, patrząc na żółte światła zachodzących gwiazd nad zagajnikiem Dumnego Jana, jak go wciąż z przyzwyczajenia nazywano. Co znajdzie w tym liście? Ducha pierwszej młodości? Ambicji? Zagubionej miłości? Utraconej przyjaźni? Emilka czuła, że wolałaby spalić ten list, niż go przeczytać. Ale to byłoby tchórzostwo. Nawet duchom trzeba stawić czoło. Nagłym, szybkim ruchem rozcięła kopertę i wyjęła list.

    Ze środka uleciała stara, delikatna woń. W liście były zasuszone płatki róży, kruche i zbrązowiałe, które rozsypały się w proch pod jej dotykiem. Tak, pamiętała tę różę. Ted przyniósł ją pewnego wieczoru, jeszcze w czasach dzieciństwa, i był taki dumny z tego kwiatu. Była to pierwsza czerwona róża, która zakwitła na doniczkowym krzewie, jaki dostał od doktora Burnleya – i jedyna, jak się okazało. Matka czuła się dotknięta, że Ted tak lubi ten krzaczek. Pewnej nocy doniczka została przypadkowo zrzucona z parapetu i stłukła się. Jeżeli nawet Ted podejrzewał lub wiedział, że coś łączy oba te fakty, nigdy nie wspomniał o tym. Emilka bardzo długo trzymała różę w wazonie na stole, ale po napisaniu listu wyjęła zwiędły kwiat, ucałowała go i wsunęła między kartki. Zapomniała o tym później i teraz płatki leżały na jej dłoni, jak dawne różane nadzieje, wyblakłe, już nie piękne, lecz nadal wydzielające nikły, gorzko–słodki zapach. Cały list wydawał się nim przesycony – nie wiadomo, czy w sensie dosłownym, czy tylko duchowym.

    List ten był, jak powiedziała sobie surowo Emilka, niemądry i romantyczny. Śmiechu wart. Emilka z rozmysłem śmiała się, odczytując niektóre fragmenty. Jakie to niedojrzałe, głupie, sentymentalne, zabawne! Czy naprawdę była kiedyś tak młoda i nieopierzona, że wypisywała podobne bzdury, kwieciste i górnolotne? I można by pomyśleć, że czternastolatka traktowała dwudziestoczterolatkę jak osobę niemal sędziwą.

            »Czy napisałaś swoje wielkie dzieło? – kończyła Czternastolatka beztroskim pytaniem. – Czy wspięłaś się Alpejską Ścieżką na sam szczyt? Och, Dwudziestoczterolatko, zazdroszczę Ci. To z pewnością wspaniałe być Tobą. Czy spoglądasz na mnie z wyższością i współczuciem? Teraz już nie jeździłabyś na furtce, prawda? Czy jesteś stateczną, starą mężatką z kilkorgiem dzieci i mieszkasz w Rozczarowanym Domu z Wiadomo Kim? Tylko nie bądź nudna, błagam cię. I bądź dramatyczna. Kocham dramatyzm w rzeczach i ludziach. Czy jesteś Panią…? Czyje nazwisko tu wpiszesz? Och, droga Dwudziestoczterolatko, wkładam Ci do tego listu pocałunek, garść księżycowej poświaty, duszę róży, nieco zielonej słodyczy starego pola na wzgórzu i tchnienie leśnych fiołków. Mam nadzieję, że jesteś szczęśliwa, sławna i piękna i że nie zapomniałaś całkowicie

Twojej niemądrej

DAWNEJ SIEBIE«”

Dorosłe życie Emilki, tłum. Ewa Horodyska

 

   Przed wielu laty postać Emilki, mojej ulubionej bohaterki Maud, zainspirowała mnie samą do napisania podobnego listu. Odczytanie go nie było łatwe – przywoływanie duchów przeszłości i jej wspomnień niesie ze sobą ogromny ładunek emocjonalny.

 

   Lektura losów Emilki Byrd Starr była natchnieniem także dla czternastoletniej Frani z Nowolipia, której opowiadanie było nagrodzoną pracą w konkursie zatytułowanym „1 stycznia 1950”. Opowiadanie to wydrukowano w odcinkach w Naszym Małym Przeglądzie – tygodniowym dodatku do Naszego Przeglądu, którego redaktorem był Janusz Korczak, a publikowane w nim teksty – autorstwa samych czytelników. Pierwsza cześć nagrodzonego opowiadania ukazała się 10 lutego 1939 roku. Bohaterką opowiadania Frani jest ona sama – pracująca 25-latka. Dorosła Frania mieszka w Warszawie, w której „co drugi dom ma powyżej szesnastu pięter”, w domu ma telewizję, rano budzi ją robot-budzik, a czytelnie otwarte są także w niedziele. Akcja opowiadania rozgrywa się 1 stycznia 1950 roku. Na ten dzień bohaterka zaplanowała przegląd starych szkolnych pamiątek. Wśród nich odnajduje list napisany przed dziesięcioma laty do samej siebie, który napisała po lekturze Emilki ze Srebrnego Nowiu.

 

 

 

 

   Po przeczytaniu sentymentalnego listu i fragmentów pamiętników, Frania wychodzi z domu. W witrynie jednej z księgarni, Gebethnera i Wolffa, czeka ją wielka niespodzianka – jej własna książka właśnie ukazuje się drukiem…

 

 

 

 

 

   Taka była wizja własnej przyszłości czternastoletniej dziewczyny, która najwyraźniej była jedną z miłośniczek książek Maud Montgomery. Jaki los czekał na nią? Czy Frania z Nowolipia ocalała z czekającej u progu apokalipsy, która kilka miesięcy później ogarnęła jej świat?